Almanya Anayasası, Alman devletini tutukluların toplumsal hayata yine iştirakini desteklemekle yükümlü kılıyor. Bunun sağlanmasında değerli rol oynadığı belirtilen fonksiyonlardan biri olarak da tutukluların cezaevindeyken çalışması görülüyor. Cezaevinde çalışan tutukluların kendi kendini finanse ederek sorumluluk üstlenebileceği, bir meslek sahibi olabileceği ve cezaevinden çıktıktan sonra da istihdama ahenginin kolaylaşacağı savunuluyor. Bu nedenle pek çok cezaevinin kendi zanaat işletmeleri olduğu üzere cezaevi dışında özel bölüm şirketleri için de tutukluların çalışmaları mümkün olabiliyor.
Federal İstatistik Dairesi’nin bilgilerine nazaran, Almanya’da Mart 2021 itibariyle cezaevlerinde 44 bin 588 tutuklu bulunuyordu. Federal sisteme sahip Almanya 16 eyaletten oluşuyor ve çabucak hemen eyaletlerin tamamında tutukluların çalışmaları mecburî. Çalışamayan tutuklular ise yalnızca 50 euro cep harçlığı alabiliyor.
Yasa koyucuya nazaran tutukluların çalışması, para kazanabildiği bir işle hayatının sisteme girmesi, cezaevi sonrası toplumsal sisteme tekrar entegrasyonu için olumlu bir adım. Fakat birtakım tutuklular, aldıkları fiyatların çok düşük olmasından şikayetçi ve tüm bunları sağlayabileceğine inanmıyor. Almanya’da farklı eyaletlerde farklı fiyat sistemine tabi olan tutuklu çalışanların saatlik taban fiyatı değişken.
Saat fiyatı 1,37- 2,30 euro ortasında değişiyor
Tutukluların çalışmasının mecburî olduğu eyaletlerden olan Bavyera ve Kuzey Ren-Vestfalya’dan iki tutuklu, çalışanlara ödenen minimum saat fiyatını “aşırı düşük” bulduğu için mevzuyu yargıya taşıdı ve belge üst mahkeme olan Federal Anayasa Mahkemesi’ne intikal etti. Avukatlardan uzmanlara ve Almanya Tutuklular Sendikası (GBBO) temsilcilerine, çok sayıda kişiyi dinleyen yargıçlar, tutukluların emeğinin bedelini de tekrar tanımlayacak kararını önümüzdeki haftalarda açıklayacak.
Federal Anayasa Mahkemesi Lider Yardımcısı Doris König, yargıçların ayrıyeten çalışan tutukluların aldığı aylık fiyatın, Almanya Anayasası’nda tanımlanan resosyalizasyon amacına uygun olup olmadığına da baş yorduklarını vurguladı. 2020 yılında çalışan tutukluların saatlik taban fiyatının 1,37 ile 2,30 euro ortasında değiştiğini de belirten König, en yüksek düzeye çok az tutuklunun erişebildiğinin de altını çizdi. Hakim König, fiyatların 20 yıldır güncellenmediğini de hatırlatarak emeğin bedelinin alacakları kararda değerli bir parametre olacağına işaret etti.
Almanya’da cezavindeyken çalışan tutukluların bir sendikası var
Federal Anayasa Mahkemesi’nin dinlediği uzman grubunda, 2014 yılında kurulan Almanya Tutuklular Sendikası GBBO’ndan da temsilci yer aldı. GBBO, cezaevlerinde çalışan tutukluların üye olduğu bir sendika ve alanındaki birinci tutuklu emekçiler örgütlenmesi.
Sayıları sıklıkla değişse de kendi bilgilerine nazaran yaklaşık bin – bin 500 üyesi olan sendika, cezaevlerinde olup da istihdama katılanlar için yasal bir saatlik minimum fiyat saptanmasını talep ediyor ve bunun için de ülkede geçerli olan genel minimum saat fiyatının baz alınmasını talep ediyor.
Almanya’da hala geçerli olan saatlik taban fiyat 9,82 euro. 1 Temmuz’da 10,45 olacak minimum fiyat 1 Ekim’den itibaren de 12 euro’ya yükseltilecek.
Almanya Tutuklular Sendikası, taban fiyat taleplerinin, “işveren ile çalışan ortasında özgür şartlarda sağlanmış özel hukuk temelli bir iş akdi olmadığı” gerekçesiyle ısrarla reddedildiğine işaret edip eleştiriyor. Sendika ayrıyeten, tutuklu çalışanlar için bir de emeklilik sigortası talep ediyor. Almanya’da tutuklular için emeklilik sigortası ve sıhhat sigortası yapılmıyor. Sıhhat muhtaçlıkları cezaevi tarafından fiyatsız karşılanıyor. İşsizlik sigortası primleri ise ödeniyor ve tutuklular dışarı çıktıklarında en azından işsizlik yardımı alabilmeleri, bir iş bulana kadar hayatlarını idame ettirmeleri hedefleniyor.
Tutuklular ayda 200 ila 300 euro kazanabiliyor
Almanya Federal Anayasa Mahkemesi’nin eksper olarak görüşüne başvurduğu şahıslardan biri de Neumünster Tutukevi Müdiresi Yvonne Radetzki oldu.
Radetzki, Kuzey Ren-Vestfalya eyaletinde çalışan bir tutuklunun ayda toplam 200-300 euro ortasında maaş aldığını, sigara içiyor ve dışarıya çokça telefon da açıyorsa elinde pek para kalmadığını söyledi. Ratzke, cezaevi sonrasına birikim de yapamadığını vurgulayarak Anayasa Mahkemesi yargıçlarına, tutukluların saat fiyatının yükseltilmesini tarafında görüş belirtti.
