Suriye’nin kuzeyinde Türkiye dayanaklı muhalifler ortasında çıkan ve El Kural kökenli Heyet Tahrir Şam’ın (HTŞ) da dahil olmasıyla şiddetlenen çatışmalarda 58 kişinin öldüğü bildirildi.
Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, yaklaşık bir hafta süren çatışmalarda 48 silahlı muhalif ve 10 sivilin hayatını kaybettiğini duyurdu. Gözlemevi, ölenlerden 28’inin, El Kural’ın eski Suriye kolu El Nusra Cephesi’nden kopan Heyet Tahrir Şam (HTŞ) örgütünün üyesi olduğunu belirtti.
Bölgedeki gerginlik son olarak 8 Ekim’de Halep vilayetinin El Bab kasabasında Türkiye takviyeli iki rakip küme ortasında çıkan birinci çatışmayla yükseldi. Daha sonra öteki bölgelere de yayılan çatışmalara, başta HTŞ olmak üzere öbür fraksiyonlar da dahil oldu. HTŞ, Cephe el Şamiye ve El Hamza Tugayı’nın bir lokal aktivistin öldürülmesinden birbirini sorumlu tutması üzerine çıkan bu çatışmalarda El Hamza Tugayı’nı destekledi.
Nüfuzunu artırıyor
Bölgede en güçlü küme olarak görülen HTŞ, komşu vilayet İdlib’in denetimini büyük oranda elinde tutuyor.
Gözlemevi, HTŞ’nin muhalif kümeler ortasındaki son iktidar gayretini ve bu kapsamda yaşanan çatışmaları da bölgedeki nüfuzunu artırmak için kullandığını öne sürdü. HTŞ’nin bu atılımına Türkiye tarafından da yeşil ışık yakıldığını tez eden Suriye İnsan Hakları Gözlemevi Yöneticisi Rami Abdulrahman, “Heyet Tahrir Şam, Türkiye’nin isteği olmadan bölgeye girmezdi” dedi.
HTŞ bölgedeki çatışmalar sonucunda geçen hafta Türkiye dayanaklı muhaliflerin denetimindeki Afrin’i ele geçirdi. HTŞ, böylelikle 2011’de başlayan iç savaşın başından beri birinci sefer bu bölgeye girmiş oldu.
AFP’ye konuşan Suraj el Din el Şami isimli bir muhalif sözcü de Türkiye’nin HTŞ’nin ilerleyişine sessiz kaldığını öne sürdü.
Şami, “Şu ana kadar Türkiye’den resmi ve açık bir duruş yok. Bu, onayladığını gösterebilir” dedi. Sözcü, “Belki de Türkiye onaylamıyor lakin oldubittiye getiriyor” diye ekledi.
Kısa periyodik ateşkes
Afrin’de denetimi sağlayan HTŞ, alandaki kazanımlarının akabinde Türkiye dayanaklı Suriye Ulusal Ordusu’ndaki fraksiyonları geçen hafta sonu bir barış muahedesini kabul etmeye zorlamıştı.
Türkiye arabuluculuğunda varılan bu mutabakat, Afrin ve öbür kentlere giren silahlı güçlerin çatışmalardan evvelki saflarına dönmelerini öngörüyordu. Muahede ayrıyeten, HTŞ’nin talebi doğrultusunda, bölgede birleşik bir sivil idare oluşturulması için çalışmalara başlanmasını taahhüt ediyordu.
Ancak birbirlerini bu mutabakatın unsurlarına uymamakla suçlayan taraflar, hafta başında Halep’in kuzeyinde tekrar çatışmaya başladı.
HTŞ Azez’e ilerliyor
Reuters’ın haberine nazaran, bölge sakinleri HTŞ’nin Türkiye takviyeli muhaliflerin kurduğu idarenin idari merkezi olan stratejik hudut kenti Azez’i ele geçirmeye çalışmasından tasa ediyor.
ABD, HTŞ’nin “Halep vilayetinin kuzeyine yanlışsız ilerleyişinden duyduğu endişeyi” lisana getirdi. ABD’nin Şam Büyükelçiliğinin Twitter hesabından yapılan açıklamada, “HTŞ güçleri bölgeden derhal çekilmeli” denildi.
Batılı istihbarat kaynakları ve muhalifler, HTŞ’nin uzun vakittir Suriye’nin kuzey bölgelerindeki ekonomik ve güvenlik rolünü İdlib’in ötesine taşımayı hedeflediğini belirtiyor.
Bu kaynaklara nazaran, HTŞ önderi Ebu Muhammed el Culani şu an İdlib’de kamu hizmetlerini görece tesirli biçimde gerçekleştiren sivil idaresi öteki bölgelere gerçek genişleterek El Esas kökenli kümenin militan imajını silmek istiyor.
El Culani, 2016 yılında El Nusra başkanıyken El Esas ile bağlarını kopardığını duyurduktan sonra 2017’de kimi daha küçük Suriyeli muhalif kümeleri da dahil ederek Heyet Tahrir Şam’ı kurdu. Fakat hala Birleşmiş Milletler’in (BM) yaptırım listesinde yer alan HTŞ, Türkiye ve ABD dâhil birçok ülke tarafından da terör örgütü olarak kabul ediliyor.
Rusya faktörü
HTŞ’nin Suriye’nin kuzeyindeki ilerleyişi, Rusya’nın 3 milyondan fazla insanın yaşadığı bu bölgedeki bombardımanlarını ağırlaştırması ve mümkün sivil ölümlerinin artmasına dair telaşları de beraberinde getiriyor.
Reuters’a konuşan iki farklı muhalif kumandan, HTŞ ile çatıştıkları Kefer Cene köyünün geçen Pazar günü Rus jetlerince bombalanmasının da Moskova’nın cihatçı kümenin nüfuzunu artırdığı bölgeleri fütursuzca vuracağını göstermeye yönelik bir ileti olduğunu argüman etti.
DW,AFP,rtr/CÖ,BK
