İnsanlarda maymun çiçeği enfeksiyonlarına şimdiye dek Afrika’nın birtakım bölgelerinde rastlanırdı. Şu anda ise İngiltere, İspanya, Portekiz, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Kanada’da tespit edilen ya da şüphelenilen hadiseler görülüyor. Buralarda görülen olayların, enfeksiyonun Orta Afrika varyantının tersine daha hafif bir seyir gösteren Batı Afrika varyantı olduğu söyleniyor.
Belirtileri nelerdir?
İnsan maymun çiçeği enfeksiyonu, bir müddet sonra patlayan ve daha sonra kabuk bağlayan, nadiren kalıcı yara izlerinin oluştuğu kabarcıklar halinde ortaya çıkıyor.
Kabarcıkların kurumasından sonra oluşan döküntüler evreye bağlı olarak farklılık gösteriyor, lakin daha çok suçiçeği hastalığını andırıyor.
Hastalık yaklaşık üç ila dört hafta sonra tesirini kaybediyor.
Nadiren ölümcül olan hastalık, küçük çocuklar için hayati tehlike oluşturabiliyor.
Maymun çiçeği için kuluçka müddeti 7 ila 21 gün, lakin ekseriyetle semptomlar 10 ila 14 gün sonra ortaya çıkıyor. Daha sonra döküntüye ek olarak baş, kas ve sırt ağrısı, ateş, titreme, yorgunluk ve lenf düğümlerinde şişme de görülebiliyor.
Kendimi maymun çiçeğinden nasıl koruyabilirim?
Maymun çiçeği hastalığına karşı spesifik bir tedavi ve aşı yok. Fakat tıp uzmanları, çiçek hastalığına karşı geliştirilen bir aşının maymun çiçeği hastalığına karşı da nispeten kollayıcı olduğu görüşündeler.
Maymun çiçeği virüsü direkt çiçek hastalığı virüsü ile bağlı olmasa da, her iki çiçek hastalığı tipi de birebir virüs cinsine giriyor. Yani bağışıklık sisteminin enfeksiyona yanıt vermesi için gereğince benzerlik gösteriyorlar.
“Normal çiçek hastalığı”, 1980’den beri uygulanan geniş çaplı aşılama kampanyaları sayesinde dünya çapında tesirini yitirdi. Lakin, Alman Robert Koch Enstitüsü (RKI) dünya nüfusunun büyük bir kısmının şu anda çiçek hastalığına karşı aşı müdafaasına sahip olmadığnı vurguluyor.
Nasıl bulaşıyor?
Hastalığın beşerden beşere bulaşması için, maymun çiçeği ile enfekte olan şahıslarla çok yakın temas gerekiyor. Birçok vakit, bulaşma birkaç şahıstan sonra sona eriyor. Bulaşmanın yaralı bir cilt bölgesinin çiçek hastalığı salgısı ile temasından kaynaklanıp kaynaklanmadığı ise ağır bir biçimde araştırılıyor.
Yaklaşık iki hafta evvel İngiltere’de görülen Afrika dışındaki birinci hadisede İngiliz sıhhat yetkilileri, hastanın Nijerya’dan döndüğünü tespit edince virüsün nereden geldiğini de kolaylıkla saptadı. Lakin başka dört yeni olayın takibi ise, enfekte olan erkeklerin daha evvel Afrika’ya gitmemiş olmaları ve başka olaylarla temas halinde olmamaları nedeniyle sıkıntı oluyor. Sıhhat yetkilileri artık maymun çiçeği virüslerinin çok kolay bulaşmaması nedeniyle hadiseler ortasındaki kontakları ağır bir halde araştırıyor.
Bulaşma yakın temas yoluyla oluyor
Şimdiye kadar bilinen hadiselerin birçoklarını, öbür erkeklerle cinsel ilgiye giren erkekler oluşturdu.
Bununla birlikte, birçok İngiliz uzman, insan maymun çiçeği hastalığının cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olduğuna dair kâfi ispat olmadığını açıkça belirtiyorlar.
Imperial College London’da viroloji profesörü olarak misyon yapan Michael Skinner, “Hastalığın bulaşma yolu konusunda rastgele bir sonuca varmak yahut elimizde net epidemiyolojik bilgiler ve tahliller olana kadar bulaşma için cinsel aktivitenin gerekli olduğunu varsaymak için muhtemelen çok erken” dedi.
London Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu Memleketler arası Halk Sıhhati Profesörü Jimmy Whitworth de misal bir kanıya sahip. Whitworth bu mevzudaki görüşünü, “En muhtemel bulaşma yolu yakın temastır; cilde yahut yatak nevresimlerine temas yahut mutfak gereçlerinin paylaşılması üzere. Genital yahut oral yollarla gerçek cinsel bulaşımın olduğu sonucuna varılamaz” sözleriye açıkladı.
“Semptomlar görüldüğünde muayene olun”
RKI maymun çiceği ile ilgili yayınladığı makalede, çiçek hastalığı gibisi cilt değişikliklerinde bile insanların, riskli bölgelere seyahat etmemiş olsalar da muayene olmalarını önerdi.
RKI, hemcinsleriyle cinsel bağlantıya giren erkeklerin olağandışı cilt değişiklikleri durumunda derhal tıbbi yardım almaları gerektiğ konusunda uyardı.
İngiltere Sıhhat Güvenliği Ajansı’ndan Dr. Susan Hopkins de emsal bir ihtarda bulunarak şöyle konuştu:
“Özellikle eşcinsel ve biseksüel erkekleri, olağan dışı rastgele bir deri döküntüsü yahut lezyonu için dikkatli olmaya ve derhal bir cinsel sıhhat servisine başvurmaya çağırıyoruz.”
Hayvandan beşere bulaşıyor
İnsanlarda maymun çiçeği hastalığı birinci sefer 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde kaydedildi. Bilhassa orta ve batı Afrika ülkelerinde bu olaylara rastlandı. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) hastalığı endemik riski son derece düşük olarak pahalandırıyor.
Hastalık üzerine araştırmalar yapan uzmanlara nazaran maymun çiçeği etken hususu muhtemelen kemirgenler aracılığıyla sirküle oluyor.
Maymunlar ise kemirgen olmadıkları için, enfekte olabiliyor fakat bulaşan parazitlere gelişme alanı sağlamıyor.
RKI raporunda enfeksiyonların enfekte olmuş hayvanların salgılarıyla temas yoluyla bulaşabileceği belirtiliyor.
Bilhassa sincap yahut sıçan üzere kemirgenlerin ısırmaları sonucu hastalağın yayıldığı biliniyor. Ayrıyeten enfekte olmuş hayvan kanıyla temas eden yahut bu hayvanların etlerini yiyen evcil hayvanlar da bulaştırıcı olabiliyor. Bu hayvanlarla yakın temas yahut onların etlerini yemekle ya da damlacık enfeksiyonu yoluyla hastalık insanlara bulaşabiliyor.
