OĞUZ BAKIR
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) ticari kredi kısıtlamasının akabinde, birtakım bankalar düzenlemenin detayları netleşinceye kadar yeni TL kredi kullandırılmasını durdurdu. Karara yansılı olan iş dünyası ise bilhassa ihracatçı firmaların yatırımlarını sekteye uğratacağını belirtiliyor.
Verilen karar sonrasında da 15 milyon TL’den fazla nakit döviz varlığı bulunan firmalara, bunun toplam etkinlerin yahut bir yıllık satış gelirlerinin yüzde 10’unu aşması durumunda ticari TL kredi vermeyi yasaklamasının birinci sonucu piyasaya yansıdı. Kimi bankalar ticari TL kullanımını durdurdu.
“KARARDA BAĞIMSIZ KONTROLE TABİ OLMA ŞARTI ÖN KOŞUL”
Reuters’ın görüş aldığı üç bankacılık kaynağı, bankaların kredi kullandırmaya devam etmek için sürecin netleşmesini ve ayrıntıları takip ettiğini belirterek, birtakım bankaların bu yüzden yeni kredi kullandırmayı şu anda durduğunu söyledi. Bir bankacılık kaynağı, “Kararda bağımsız kontrole tabi olma şartı ön şart. Şayet bağımsız kontrole tabi değilse şirket etkilenmez bu karardan. Bu türlü olan çok sayıda şirket de var tabi. Fakat bağımsız kontrole tabi olma kuralı da sıkılaştırılırsa o vakit kapsam değişir” dedi.
İKİNCİ AÇIKLAMA
BDDK tarafından dün yapılan ikinci açıklamada, kararın birtakım şirketlerin TL kredi kullanıp döviz almasını engellemek için alındığı söz edilerek, “Bazı şirketlerin döviz durum fazlası bulunmasına karşın, TL kredi kullanarak döviz alımı gerçekleştirdikleri görülmüştür. Yani üretime, istihdama, yatırıma gitmesi gereken uygun şartlı TL ticari kredi kaynakları döviz alımı gayesiyle kullanılmaya devam etmektedir” denilmişti.Hazine ve Maliye Bakanlığı son periyotta alınan BDDK kararlarına değinerek “Tüm iktisat kurumlarımızla birlikte ve eşgüdüm halinde birbirini tamamlayıcı ve finansal istikrarın güçlendirilmesine yönelik önlemler alınmaya devam edilecektir” açıklamasında bulundu.
HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI’NDAN BDDK KARARI YORUMU
Hazine ve Maliye Bakanlığı son periyotta alınan BDDK kararlarına değinerek “Tüm iktisat kurumlarımızla birlikte ve eşgüdüm halinde birbirini tamamlayıcı ve finansal istikrarın güçlendirilmesine yönelik önlemler alınmaya devam edilecektir” açıklamasında bulundu.
KAYNAK KEŞFETTİLER DEVREYE SOKMAYA ÇALIŞIYORLAR
Ciddi bir dış ticaret açığının olduğunu belirten Karar müellifi ve Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir de BDDK karına ait “Bu mevzuda ihracatçılar evvel “‘Karşılayabilir miyiz?’ dediler, olmadı. Yetmedi… Hâlâ da döviz üzerindeki baskı, fiyat artışı devam etti. Artık de burada bu türlü bir kaynak keşfettiler. Bu kaynağı devreye sokmaya çalışıyorlar. Her ne kadar bireysellerin döviz talebi azaltılmış olsa da dış ticaretten kaynaklı piyasada döviz gereksinimi var. “
Demir’in gelişmelere ait açıklamaları şöyle:
BİST’te süreç gören ve döviz varlığı 15 milyon liranın üzerinde olan şirket sayısının 195 olduğu belirtildi. Bu şirketlere ilişkin BDDK’nın belirlediği sonun üstünde olan toplam döviz varlığının ise 3.6 milyar dolar olduğu belirtildi. Hem bu sayı hem de durum için ne düşünüyorsunuz?
10.000 civarı bir şirketten de bahsediyor. Madem 195 şirket vardı, o şirketlere bir soruşturma yapsalardı. Zira kararın münasebetinde “çekilen kredileri yatırım üretim yerine döviz alımına kullanıldığı” söyleniyor. Madem o denli, bunlardan 195’inin hangilerinin kredileri yanlış kullanıldığına bakılırdı. Bu kadar piyasada yer yerinden oynatacak, herkesi kaygıya sevk edecek kararlar almaya gerek yok. Bu sayılar aslında çelişkili. Şuanda bilmiyoruz. Lakin bu bir kaynak gereksinimi vardı, o kaynağı buradan tedarik etmeye çalışıyorlarmış üzere gözüküyor bana.
Hangi firmalar bağımsız kontrole tabi ve bu firmaların ne yapmaları gerekiyor?
Düzenleme ile çıkan TÜRMOB’dan aldığım bilgilere nazaran; makul kriterler var. Yasaya nazaran bu kamu idare kurumu çerçevesinde işte her sene yeminli mali müşavir kontrolü yaptırması gereken firmalar var. Bunların sayısı 195 midir bilmiyorum, bunların sayısının çok olduğunu biliyoruz. Lakin döviz varlığı yüzde 10’un üzerinde ya da 15 milyonun üzerinde olanın sayısını göremiyoruz. Bu kriterlere nazaran yeminli mali müşavir kontrolü yaptırtmak zorunda olan bütün firmalar bunu yaptıracaklar.
Bazı bankaların detayların netleşene kadar TL kredi kullanılmasını durdurması ile ilgili ne söylemek istersiniz?
Çok uzun süreceğini sanmıyorum. Buradaki asıl sorun burası değil. Asıl problem firmaların ve piyasanın eserini istikrarını bozacak bir karar vermiş olmak.
“Kontrollü iktisada geçtik” tezleri hakkında ne düşünüyorsunuz?
Bütün piyasayı bozacak süreçler… Yani gündelik tahliller üreterek meselelere müdahale etmeye çalışıyorlar. Bu da tabi birçok şeyin denetim dışına çıkmasına neden oluyor ya da olağan işleyişin dışına çıkmasına neden oluyor. “Doğrudan bir sermaye denetimi var” denmez. Fakat gün gün, gün gün meseleler büyüdükçe artık hani tahlili üretecekler en sonunda, muhtemelen bu türlü bir tahlile gidecekler. Sorun burada.
Her ürettikleri tahlil, mevcut sorunu daha çok büyüterek karşımıza getirdiği için daima el artırıyorlar. Geldiğimiz nokta da bir yerden sonra işin oraya gerçek gitmesi kaçınılmaz hale hakikat geliyor. Burada o gidişatı görüp oradan geri adım atacak… Piyasanın olağan işleyişine kavuşacağı bir tertibe dönülmesi lazım. Yoksa her gün, her gün yeni tahliller bulunarak bu tip söylentilerin tesirini artırıyorlar.
