Son devirlerde koronavirüs hadiselerinde artış yaşandı. Türk Klinik Mikrobiyolji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Lideri Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, koronavirüs olaylarındaki artış ve Afrika kökenli maymun çiçeği virüsü hakkında açıklamalarda bulundu. “İstanbul’da önemli bir patlama var. Şu an test olumluluğu benim bildiğim birçok kurumda yüzde 30’un üzerine çıkmış durumda.” diyen Yavuz, “Sevindirici haber, en azından tam aşılılarda hafif seyrediyor.” dedi.
Maymun çiçeğinde birinci olaya da değinen Yavuz, Kovid üzere büyük bir salgına yol açacağını düşünmüyoruz” tabirlerini kullandı.
Yavuz, “Ciddiye alarak hastalık takibi yapmamız gerekiyor. Örneğin bu hadise Türkiye kaynaklıysa, kimlerle temas etmiş, hastalığı birinci nereden kapmış, önemli bir filyasyon çalışması yapılmalı ki, yakın etrafı çabucak aşılanarak salgının önüne geçilebilsin” dedi.
YAKIN TEMAS ÇOK ÖNEMLİ
Prof. Dr. Yavuz, hastalığın bulaşması için epey yakın temas gerektiğini belirterek, “Hastalık teneffüs yoluyla Kovid üzere çok kolay bulaşan bir hastalık değil. Koviddeki üzere büyük bir patlama beklemediğimizi söyleyebilirim lakin, değersiz diyebileceğimiz bir durumda da değiliz. Bilhassa bu olay Türkiye kaynaklı ise, bir küme içinde yayılma mümkünlüğü yüksek manasına gelir. Şu ana kadar dünyada çoklukla yaş kümesi olarak, sanırım bu hasta da o formda, 20-40 yaş ortası, çok da sıhhat sorunu olmayan şahıslar ortasında gelişiyor. Çoklukla de cinsel bağ sırasındaki yakın temastan kaynaklanıyor. Fakat cinsel yolla bulaşan bir hastalık etkeni değil. Cinsel salgılardan bulaşmıyor. Deriden, yakın temasla bulaşabiliyor. Yani derideki yaralara dokunmayla ya da o lezyonları olan kişinin yatak çarşafları ile temasla bulaşabiliyor. Yakın temas nitekim çok kıymetli bu hastalıkta” dedi.
‘LİNK AŞILAMA’ İLE DENETİM ALTINA ALINABİLİR
Şimdiye dek hastalığın görüldüğü 30’a yakın ülkede, hastayla yakın temaslı olan kişi şahıslara aşılama önerildiğine de dikkat çeken Prof. Dr. Yavuz, “İki çeşit aşı var. Birisi bizim çiçek eradikasyonu sırasında kullandığımız canlı, replike olabilen bir aşı çeşidi. Bir de daha az replike olabilen yani insan bedeninde çoğalmadığı için yan tesirleri de daha az olan yine atinüe aşı dediğimiz, ‘canlı virüs aşısı’ var. Bu hastamızla yakın temas eden şahısların aşılanması, ki buna link aşılanma deniyor. Aslında denetim altına alabilir” diye konuştu.
BAKA TANIMLAMASI YAPILMALI
Hastanın yurt dışı kaynaklı bir olay olmaması durumunda ise, daha derin bir filyasyon çalışması yapılmasının koşul olduğuna değinen Prof. Dr. Yavuz, “Bizde hala olay tanımlaması yok. Bir sefer bir aksiyon alabilmeniz için sürveyans takibi çok kritik. Bir hastalık var mı, hastalık dediğimiz şey nedir, semptomlar nasıl tanımlanır, sürveyans bu manaya gelir. Kime maymun çiçeği hadisesi diyeceğimizi, standart ölçütlerle tanımlamalı ve bunu her yere, bütün sıhhat kuruluşlarına duyurmalıyız. Biz KLİMİK Derneği olarak bunu yaptık, DSÖ ve öteki kuruluşların teklifleriyle kıymetlendirerek. Lakin bunu Sıhhat Bakanlığı’nın yapması neden kritik? Biz dernek olarak atıyorum hastanelerin en fazla yüzde 50’sine ulaşabilirken, Bakanlık tüm hastanelere ulaştırabilir bu bilgiyi. Böylelikle tabipler de hangi koldan olursa olsun bu şekil kliniklerde bu türlü kuşkulu bir olay görürsen örnek al iletisinin verilmesi gerekiyor” formunda konuştu.
RİSKLİ KÜMELERE GEÇİŞİNİN ENGELLENMESİ ŞART
Dünyayı endişelendiren bu yeni maymun çiçeği olgularında, evvelce görülenlere göre olayların daha hafif seyirli olduğuna da dikkat çeken Prof. Dr. Yavuz, “Çok daha hafif semptomlarla ve çok az lezyonla bile görülebiliyor. Zira bunlar daima genç hasta kümesi. Afrika’daki olgulara baktığımız vakit, dünyada şu anda yayılmakta olan virüsün farklı alt kümesinin bile yüzde 4-5 üzere bir mevt oranı var. Çok yüksek bir oran bu. Temel korkulan şey, riskli kümelerde hastalığın yayılması. Şu basamakta hazır tek olay varken, çok ciddiye alarak, hem filyasyonunu, hem izolasyonunu, çabucak sürveyans takibini, hem de halka aşılama çalışmalarının başlatılmasını; denetim altına alınabilir diye düşünüyorum” dedi.
KORONAVİRÜS MAYMUN ÇİÇEĞİNDEN DAHA KAYGI VERİCİ
Kovid salgını bitmiş üzere davranıldığına da işaret eden Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Şu evrede maalesef Kovid travmamız hala devam ediyor. Şu an İstanbul’da önemli bir patlama yaşıyoruz. Test olumluluğu, benim bildiğim birçok kurumda yüzde 30’un üzerine çıkmış durumda. Sevindirici tek haber, en azından yani tam aşılılarda hafif seyrediyor. Ancak aşısız ya da eksik aşılı bir sürü insan var. Esasen Kovid için şu an toplu taşımada maske kullanmanız lazım. Geçen yılki Omicron dalgasını hatırlayın, hafif geçecek dedik fakat 10 bin kişi öldü. Maymun çiçeğine gelirsek kolay, çok yakın olmayan temaslarla bulaşması çok çok sıkıntı. Tıpkı meskende yaşamak, hasta şahısla birebir yatağı paylaşmak, cinsel bağlantı ya da mesela tıpkı mesken içinde çok yakın toplumsal münasebet olabilir, bulaşma yolu bu. İngiltere, Portekiz, İspanya, Amerika’da hadise sayıları çok arttı. en son dünyadaki hadise sayısı 5 bini aşmış durumdaydı. Hasebiyle bundan da korkarak ülkeler aşı ve antiviral ilaç stoğu da yapmaya başladılar. Maymun çiçeğinde aşılı olanlar, yani çiçek eradikasyon çalışmaları sırasında aşılanmış son jenerasyon, hiç aşısızlara nazaran biraz daha şanslı.Örneğin ABD’de yakın periyotta aşılanmışların kanındaki antikorla tedavi üzere seçenekler konuşuluyor. Fakat aşılıların kanından konvelesan plazma alınması Türkiye için çok uygun olmayabilir. Zira bizdeki son aşılı jenerasyon çok eski. Antikor düzeyinin çok düştüğünü biliyoruz”
