Basın meslek örgütleri, Cumhur İttifakı’nın “dezenformasyonla mücadele”, muhalefetinse “sansür yasası” olarak tanımladığı kanun teklifine ortak açıklamayla reaksiyon gösterdi.
TBMM Genel Konseyi’nde görüşülecek olan tasarıyla ilgili olarak Meclis binası önünde açıklamada bulunan Basın Kurulu, Çağdaş Gazeteciler Derneği, Diplomasi Muhabirleri Derneği, İktisat Muhabirleri Derneği, Gazeteciler Cemiyeti, Haber-Sen, İzmir Gazeteciler Cemiyeti, Parlamento Muhabirleri Derneği, Türkiye Foto Muhabirleri Derneği ve Türkiye Gazeteciler Sendikası’na CHP, HDP ve DEVA partili milletvekilleri de takviye verdi.
“Medya Dayanışma Grubu” ismi altında toplanan basın meslek örgütleri, resmi ismi “Basın Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” olan tasarıyla ilgili ortak açıklamada, “Yaklaşan seçimler öncesinde devlet kurumlarının, halkın tüm haber kaynaklarını bir ahtapot üzere sararak, isterse sıkıştırıp boğacağı isterse gevşetebileceği bir yasal düzenlemeye ‘Hayır’ denilmelidir” tabiri kullanıldı.
Meslek örgütleri, yasanın bu hâliyle uygulanması durumunda Türkiye’de basın, söz ve haberleşme özgürlüğü kalmayacağını savundu.
Hangi noktalar eleştiriliyor?
“Medya Dayanışma Grubu”, yasa tasarısına itirazlarını şöyle sıraladı:
– İstenmeyen haberi yapanın yanı sıra yayan da ceza alacak: Yasa teklifi tabir özgürlüğünün önünde tarihimizin en büyük mahzuru olarak dikilecek 29’uncu unsur ile “Halkı yanıltıcıyı bilgiyi alenen yaymak” üzere bir yeni hata tarifi oluşturacak. Muğlak ve ucu açık tabirlerle hangi savcının hangi yanlış bilgiyi yayanlarla ilgili harekete geçeceği bilinemeyecek. Toplumsal medyada eleştirel paylaşımlar, ‘dezenformasyon’ olarak suçlanabilecek. “Yalan haberi yapanın yanı sıra yayan” tabiri getirilerek demokrasiyi ve tabir özgürlüğü unsurunu temelinden sarsıp çökertecek pek çok uygulamayla karşı karşıya kalınacak.
– Toplumsal medya paylaşımlarına ceza: İktidarlar tarafından tehlikeli görünen toplumsal medya paylaşımları ağır cezaya maruz kalacak. Kapalı anlık iletileşme uygulamaları, görüşmelere ait bilgileri BTK’ya verecek.
– Bant genişliği daraltılabilecek: Bilgi Teknolojileri ve İrtibat Kurumu (BTK) toplumsal medya ve Whatsapp üzere haberleşme programlarını çok sıkı kontrol ve ceza tehdidi altına alacak. Kullanım bilgilerini vermek ya da kabahat işlediği öne sürülen hesaplarla ilgili süreç yapmak üzere ağır yükümlülükleri kabul etmeyen toplumsal medya şirketlerine 30 milyon TL ceza ve kapatmayla eş manalı sayılabilecek seviyede yüzde 95 bant daraltması cezaları kelam konusu olacak. BTK toplumsal medya şirketlerinin global cirolarının yüzde 3’ü kadar ceza kesebilecek. Hangi toplumsal medya devi global cirosunun yüzde 3’ünü ceza olarak Türkiye’ye öder? Hususla toplumsal medya şirketleri üzerinde baskı kurularak fikir ve söz özgürlüğü alanının denetim edilmesi amaçlanmaktadır.
– İnternet basınına bir havuç, 10 sopa: Teklifin bir nebze olumlu sayılabilecek yanı, internet basınında çalışan meslektaşlarımıza gazeteci statüsü kazandırması ve bu yolla basın kartı alma yolunun açılması. Bu duruma rağmen belirli kaidelerde internet basınına yönelik ağır yaptırımlar da öngörülmekte. Teslim ve koruma yükümlülüğünü yerine getirmeyen internet sitesine, 1 milyar liraya kadar ceza verilebilecek. “Haber Sitesi” vasfını yitirenler internet sitelerinde çalışan gazetecilerin ferdî hakkı olan basın kartı da ellerinden alınacak.
– Mahallî gazeteler ağır darbe alacak: Lokal gazetelerimizin ana ömür kaynağı olan resmi ilan gelirlerinin yüzde 75 oranında azalması kelam konusu olacak. Lokal gazeteler bu darbeyi aldığı takdirde çalışan yaklaşık 8 bin meslektaşımız için işsiz kalma tehlikesi doğacak. İnternet siteleri Basın İlan Kurumu havuzuna dahil edilirken, yeni kaynak yaratılmadığı için, ilan pastasından alınan hisse düzgünce küçülecek.
– Basın İlan Kurumu ceza kurumu olacak: Resmi ilanların adil bir halde gazetelere dağıtılması maksadıyla kurulan ve fikir ve içerik farkı gözetmeksizin aracılık hizmeti yapmakla yükümlü Basın İlan Kurumu gazetelere ve internet haber sitelerine hem para hem ceza veren bir kurum olarak büyük yetkilerle donatılacak. Basın İlan Kurumu tıpkı televizyon ve radyolar üzerinde kılıcını sallayan RTÜK üzere yazılı ve dijital medyanın “eli silahlı polisi” hâline gelecek.
– Basın kartının manası kalmayacak: Gazetecilerin basın kartı taşımasının hiçbir manası kalmayacak. Dernek ve vakıf yöneticilerinin, pek çok kamu çalışanının basın kartı almasının önü açılacak. Kimin basın kartı alıp kimin alamayacağına karar verecek dokuz kişilik kurulda gazetecileri temsil edebilecek yalnızca iki temsilci bulunabilecek, beş üyeyi direkt başkanlık belirleyecek.
DW/CÖ,EC
