SEDAT PALUT
Ölüler Kıraathanesi ile Vedat Türkali Birinci Roman Ödülü’nü kazanan ve kısa müddette kendi okurunu yaratan Fatih Gezer’in ikinci romanı ‘Suni Tebessüm’ Everest Yayınları etiketiyle okura sunuldu. Yeni romanında ağabeyinin ipin ucundaki cansız vücudunu bulduktan sonra ömrü değişen Selim’in kıssasını kaleme alan müellif, bu defa hayatın şahidi değil öznesi olmaya teşebbüs edenlere kayıt düşüyor. Roman, acının belini büken sıra dışı ironisi, gerçeğin trajedisini kurgunun doğal bir modülü kılan duru lisanı ve kalpleri yanı başımızda atan capcanlı kahramanlarıyla, dünyanın kaygısına aşkla, dostlukla ve dayanışmayla direniyor. Müellif Gezer ile KARAR okurları için konuştuk.
Fatih Beyefendi, Yapay Tebessüm’de ağabeyinin intiharının akabinde kendisiyle ve ömürle yüzleşen Selim’in kıssasını anlatıyorsunuz. Selim’in ağabeyinin intiharından sonra ‘yaşamaya’ başladığını görüyoruz. Fakat hayatla, insan bağlantılarındaki durumu daha başlangıç düzeyinde. Bu sebeple kaybediyor üzere. Romanınızı bir ‘kaybeden romanı’ olarak okumak mümkün müdür?
Suni Tebessüm romanını, kaybetmekten bıkmış Selim’in seyahati üzere özetleyebiliriz sanırım. Romanın sonunda Selim’in kaybettiğini veyahut kazandığını okur söyleyebilir. Çünkü, bir evvelki romanım ‘Ölüler Kıraathanesi’nde üstüne basarak söylediğim üzere kazanmak da kaybetmek de bakış açımızla alakalı. Bununla birlikte Selim karakterini her şeye karşın çaba etmeyi teşvik eden bir karakter olarak yorumluyorum. Kazanmak için değil, değişmek, dönüşmek ve kendisiyle bir arada olan insanların hayatına dokunmak istediği için çaba ettiğini görüyoruz. Yalnızca Selim değil, neredeyse romandaki tüm karakterler mecbur bırakıldıkları hayatları yaşıyorlar ancak direnmeyi bırakmıyorlar. Kaybeden olmak bir ruh halini yansıtıyor diye düşünüyorum. Yani kaybetmeyi alışkanlık haline getirmek, kazandığında dahi kaybettiklerine odaklanmak ve kazanmaya dairi ümidini yitirmek… Meğer Yapay Tebessüm karakterleri şimdi kazanmayı deneyimlememiş lakin ümitlerini yitirmemiş karakterlerdir. Bu sebeple ‘kaybeden roman’” olarak değil lakin ‘kazanmayı deneyimlememişlerin romanı’ olarak okumak mümkündür sanırım.
Ağabeyinin intiharından sonra daima onun bıraktığı bir not arıyor. İnsanoğlu neden bir not bekler meyyitin gerisinden? İntihar edenler artta kalanların vicdanı için mi not bırakır?
Selim’in de roman boyunca sıklıkla sorduğu soruydu bu; “Abimin neden intihar ettiği, öldüğü gerçeğinden daha mı değerli?” Tamamlanmışlık hissi ve ayrıyeten rahatlamak… Alışılmış ki birkaç sözle neden not aradığımızı açıklamak mümkün değil. Her olayda öteki bir motivasyon kaynağı olabilir fakat karakterim Selim’in niyetini sanırım bu iki sözle özetlemek mümkün. Ağabeyinin mevtini geride bırakmak, o defteri kapatıp önüne bakmak istiyor ve bunun için de o nota muhtaçlık duyuyor. İkinci sorunuzda da bahsettiğiniz üzere ne kadar hatalı ya da hatasız olduğunu görüp vicdanını rahatlatmak istiyor. İntihar edenler artta kalanları düşünerek mi not bırakır yoksa yalnızca anlaşılmak için mi… Buna da tek gerçek şudur diyemeyiz ama bir insanı intihara sürükleyen en önemli nedenlerin en üst basamağında anlaşılamamak vardır dersek kimse itiraz etmez sanırım. İntihar eden birçok insanın gerisinden “Hiç de o denli değildi, daima mutluydu…” üzere kelamları duymamızın sebebi de bu. Lakin birilerinin yanında bulunuyor olmak yalnız olmadığınız manasına gelmiyor.
Z JENERASYONUNA HAKSIZLIK ETMEYELİM, ŞİMDİ KEMALE ERMEDİLER
Günümüz Z jenerasyonu üzere diğerleri üzerinden kendini tanımlamaya çalışan bir karakter ayrıyeten Selim.
Selim Y jenerasyonu bir karakter fakat bunu yalnızca Z nesline uyarlamak onlara haksızlık olur. Çünkü “Bilmem kimin oğlu/kızı şöyle, sen niçin böylesin?” üzere cümlelerle büyütülmüş X ve Y jenerasyonları bu gençlere ebeveynlik yapıyor. Ayrıyeten tanımlamak için mukayese bilim metotlarından biri. Bir yapıtın pahasını anlamak için de kıyas yapmak zorunda kalırız. Bir çocuğun başarılı olup olmadığını öğrenmek için teste tabi meblağ ve sonrasında imtihana giren her çocuğa bir sıra atarız. Ne vakit ki yaş almaya devam ederiz, dünyayla birlikte kendimizi tanırız o vakit farklılıklarımızı sevmeyi öğreniriz. Şimdi bu jenerasyon o kemale ermedi. Selim ise hayatın ona sunduklarından dolayı nesilsiz bir karakter aslında. Jenerasyon özelliklerini taşımak için o jenerasyonla içli dışlı olmanız icap ediyor..
Abisi Sinan mektubunda şöyle diyor, “Korktum. Halbuki sevince, olabildiğince direnmeli insan. Topluma da aileye de. En çok da kendine, endişelere. Korkak bir insan olduğum için üzgünüm.” Her şey üzere, hislerin da çok süratli değiştiği bir periyodu yaşıyoruz. Haliyle süratli olan birçok şey üzere hisler da gerçek olamıyor diyebilir miyiz?
Bence hisler gerçek lakin dediğiniz üzere çok süratli değişiyor. Her hissimizin bu süratli değişimden nasibini almadığını da söylemeliyim. Süratlice değişen hislere bakarsak; memnunluk, coşku, sevinç, aşk, sevgi üzere hisleri görürüz. Maalesef değişmeyenler de var. Misal çocuklarımızın geleceğinden duyduğumuz telaş değişmiyor. Çiftçinin mahsulünün kıymetine dair hissettiği dert hiç değişmiyor, yarını nasıl getireceğini düşünen esnaf iç badiresinden kurtulamıyor, can güvenliğinden tasa eden tabiplerin, avukatların karamsarlığı azalmıyor, gerçek bildiğini söylemeye esaretten korktuğu için çekinen insanların nefes alırken boğuluyor hissini yaşaması hiç mi hiç azalmıyor. Hatta çok keyifli bir anınızda bile her gün duyduğunuz on makûs haberden biri sizi karamsarlığa davet edebilir. Demem o ki süratlice değişen tüm ruh hali, bilhassa bizim üzere ülkelerde yaşayanlara ve güzel hislere has. Nihayetinde duyduğumuz bu telaşlar sahici…
İntihar eden Sinan karakteriniz üzerinden, günümüzde hislerin sahiciliği hakkında ne söyleyebilirsiniz?
Sinan karakterine gelecek olursak. Sinan, yalnız bir karakter. Şayet yalnızsanız bu hisler içinizde büyümeye devam eder ve şayet gücünüzü büsbütün kaybettiğiniz zannına kapılırsanız dönüşmek, göğüs germek yerine teslim olmayı tercih edersiniz. Hali vakti yerinde, hayatı birçok beşere nazaran çok daha âlâ olan Sinan’ın intihar ederken, dünyanın tüm keder yükü sırtlanmış hayat bayanlarının bu yolu izlememesinin sırrını da Selim bir yerde veriyor. Şanssız bir olay karşısında bir çırpıda bir ortaya gelen hayat bayanlarına bakıp şu cümleleri kuruyor: “Korktuğum doğruydu fakat beni en çok etkileyen bu bayanların bu kadar güçlü olmasıydı. Kendimce hayat bayanı olmayı güçsüzler seçer üzere bir algım vardı. Bu bayanlar daha birinci saniyeden fikrimi değiştirmeyi başarmışlardı. Güçlü görünmeye çalışmıyorlardı, güçlülerdi. Birbirlerinden aldıkları bir güç vardı. Onları bu türlü görünce inançta olmak için seçtiğim yalnızlığın beni ne kadar güçsüz kıldığını fark ettim.”
